Muslimani četnici u 2 svjetskom ratu (3)

Fes za kralja i otadžbinu
Sarajlija Fehim Musakadić je pred smrt uzviknuo: ”Živeo kralj, živeo Draža, dole Tito”. Musakadić je samo jedan od brojnih muslimana u četnilkom pokretu.
Jed s kojim je u muslimanskim političkim krugovima i uopšte javnosti dočekana vest da je na Dan pobede nad fašizmom u Beogradu delegacija američkih vojnih veterana Gordani Mihailović uručila orden kojim je nekadašei predsednik Hari Truman odlikovao njenog oca đenerala Dragoljuba Dražu Mihailovića, zaslužuje da se o Ravnogorskom četničkom pokretu kaže još poneka reč.
Tim pre što je u Sarajevu, takođe na Dan pobede organizovano javno spaljivanje zastave Četničkog pokreta, čime se želelo sugerisati da je i ovaj, bez sumnje antifašistički pokret, zapravo vlastita superiornost.
Bez želje da se bilo ko pokušava ubediti u nešto u šta, silom prirode političkih ubeđenja i nacionalnih ciljeva, ne želi da poveruje, valja pomenuti samo neke istorijske činjenice.

A istorija beleži i to da je izvestan broj pripadnika islamse veroispovesti u Kraljevini Jugoslaviji prihvatio ideju Ravnogorskog pokreta, pa se čak pridružio i četničkim jedinicama. Ti muslimani nisu bili većina, ali kažu istorijski spisi – nisu bili ni malobrojni.
Već 1941. veći broj muslimana prilazi pokretu đenerala Draže Mihailovića u četničke redove na području cele Kraljevine Jgoslavije. U sarajevu se 1942. godine osniva Muslimanski četnički akcioni komitet koji je brojao četrnaest članova.
U okupiranom Beogradu bio je obrazovan ”Muslimanski centar”, koji je sarađivao sa Ravnogorskim pokretom i posebnim kanalima održavao vezu sa Bosnom i Hercegovinom.
Vođa ovog centra, sve do odlaska na Ravnu goru gde postaje član Centralnog nacionalnog komiteta – političkog krila Ravnogorskog pokreta, bio je bivši narodni poslanik Mustafa Mulalić iz Livna. Njegovim odlaskom vođstvo preuzima Abdulah Kemura, knjigovođa Srpske zemljoradničke nabavljačke zadruge, koga su partizani, pri zauzimanju Beograda, među prvim ubili.
Grupa je ilegalno izdavala i list ”Istok”, koji je uređivao upravo Mustafa Mulalić. Muslimani su aktivno učestovali u oružanim odredima i na razne druge načine činili neprocenjivu korist borbi koju je vodio srbski narod.
Tako su nacisti prilokom operacije ”Švarc” koja je vođena maja 1943. godine protiv četnika, delili letke u kojima su pozivali muslimane da ne stupaju u Dražine četnike. Letak se čuva u Nacionalnom arhivu u Vašingtonu pod brojem T-315-67-000574.
Najpoznatiji predstavnik muslimana u četničkom pokretu je svakako major Fehim Musakadić iz Srajeva. Musakadić je za vreme Prvog svetskog rata bio dobrovoljac u srbskoj vojsci. Bio je nosilac Karađorđeve zvezde sa mačevima.
Odmah po izbijanju Drugog svetskog rata stavio se na raspolaganje Čiči koji ga šalje u istočnu Bosnu u štab Vojvode Petra Baćovića. Musakadić je osnovao Konjički muslimanski četnički bataljon.
Komunisti su ga zarobili 1943. godine u Stranama kod Uloga, srez nevesinjski, sa još nekoliko četničkih oficira i vojnika. Pred samu smrt uzviknuo je: ”Živio kralj, živio Draža, dole Tito”.

Ništa manje značajan nije bio ni Mujo Pašić, poznati sudija iz Mostara. Ustaše su ga uhapsile jer je pružao otvorenu podršku Srbima. Zauzimanjem brojnih srodnika i prijatelja pušten je na slobodu, nakon čega se priključuje Dražinim četnicima, gde ubrzo postaje komandant bataljona.Međutim zarobljavaju ga nemci, i potom predaju ustašama koje su ga ubile u logoru Jasenovac.I dr. Ismet Popovac, lekar iz Konjica i komandant muslimanskog četničkog bataljona, stavio se na raspolaganje đeneralu Draži. Pre rata Popovac je bio predsednik opštine Konjic. Njegov bataljon je 20. januara 1943. godine, zajedno sa nevesinjskom, konjičkom, kalinovačkom i Drugom sarajevskom brigadom, uspeo da oslobodi od ustaša muslimansko naselje Bjelimić. Vlast u oslobođenom naselju preuzeo je majorFehim Musakadić. Dr. Popovac je poginuo u Trebinjskoj šumi, 1943. godine.
Poručnik Čengić, aktivni oficir, četničkom pokretu se pridružuje već početkom 1942. godine. Četnička komanda ga šalje sa specijalnom misijom u Mostar, ali su ga ustaše uhvatile i zaklale.
Iako su ustaše i komunisti tvrdili da u četničkim redovima nema muslimana, odnosno da su oni prišli njima, postoji još mnoštvo podataka koji pokazuju ne samo prisustvo, nego i brojnost muslimana u četničkom pokretu.

Istaknuti muslimanski predstavnici u četničkom pokretu bili su i Mustajbeg Hadžihuseinović, Smajo Ćemalović iz Mostara, Mustafa Berberović iz Blagaja, Abid Prguda, Omer Kalajdžić, Muhamed i Abid Mehmedbašić iz Stolca, Mustafa Leko iz Blagaja, Džemal Kršlaković – imam – mudris iz Konjica, hafiz i član ulme medžlisa u Sarajevu Muhamed Pandžo, doktor Muhamed Begović profesor univerziteta u Beogradu, imam Abdulah Hodžić iz Beograda i upravnik ”Gajretovog” doma u Beogradu Mehmed Ćemalović

U štapskoj četi sreskog komandanta u Konjicu Jova Babulovića većina boraca su bili muslimani, a u sastavu Konjičke četničke brigade nalazili su se muslimani četnici iz Konjičke Župe koja je brojala 200 boraca, Bjelimića takođe 200 boraca i Uloškog bataljona koji je brojao 150 muslimanskih boraca.
Na položaju Bjelašnice bilo je 400 muslimana-četnika iz Umčana. U Višegradskoj brigadi pod komandom kapetana Nikića nalazilo se 200 muslimana, u odredu pod komandom poručnika Kureša, kao i u Hercegovačkom odredu bilo je po 80 četnika muslimanske veroispovesti.
Na položaju Djevojčin Kuk bilo je 70 muslimanskih boraca, a u borbama oko Neretve potpukovnik Jovanović je pored svojih 200 boraca, imao na raspolaganju i 200 muslimana-četnika na položaju Bjelašnica-Konjic-Bijela.
U proleće 1943. godine u sastavu Nevesinjske brigade nalazio se muslimanski bataljon kojim je komandovao Alija Konjhodžić. Drugi bataljon se nalazio u sastavu Mostarske brigade i bio je pod komandom kapetana Vlade Miloševića.
Jedan od najpoznatijih muslimanskih četničkih formacija je čuveni Komoranski odred koji je bio pod komandom Huseina Rovčanina. Ovaj odred je formiran na terenu između Brodareva-Bijelog Polja-Prijepolja i brojio je nekoliko stotina boraca. Njihova je zasluga u tome što komunisti nisu prešli reku Lim, iako su tokom 1943-1944. godine to pokušavali nekoliko puta.
Da su i nakon završetka rata muslimani bili uz Dražu dokazuje i postupak Esada Vehabovića iz Bosanske Gradiške koji je uhapšen zato što je javno tražio da se okači slika ”besmrtnoga Draže umesto Broza zlikovca”.
Eto, to nam govori istorija. Ali, nekima, očigledno, istorija nije ”učiteljica života”. Zato nam se, valjda, sve ovo i dešava.